Heb je last van een stijve nek, rugklachten, hoofdpijn of een bewegingsbeperking die je belemmert in het dagelijks leven? Manuele therapie kan helpen, maar is niet de enige oplossing. Binnen de fysiotherapie zijn er meerdere behandelvormen met hetzelfde doel: beter bewegen, minder pijn en duurzaam herstel.
Manuele therapie richt zich op het verbeteren van de gewrichtsbeweeglijkheid en op houding en beweging. Wetenschappelijk onderzoek en (inter)nationale richtlijnen beschrijven dat deze aanpak bij onder andere nekpijn, lage rugpijn en hoofdpijn vanuit de nek effectief kan zijn, veelal als onderdeel van een pakket met oefentherapie en educatie.
Symptomen en klachten
Manuele therapie, of een vergelijkbare aanpak, wordt vaak ingezet bij klachten die samenhangen met wervelkolom en schoudergordel:
- Nekklachten: pijn, stijfheid of beperkte draaibeweging, soms met uitstraling. Lees meer over nekpijn
- Rugklachten: zeurende lage rugpijn, “vastzittend” gevoel, minder flexibiliteit. Meer over lage rugpijn
- Hoofdpijn vanuit de nek: cervicogene hoofdpijn; volgens de KNGF-richtlijn Hoofdpijn kan manuele therapie hier een rol spelen, vaak in combinatie met oefentherapie en educatie. Meer over hoofdpijn vanuit de nek
- Schouderklachten: wanneer beperkingen in nek of bovenrug meespelen. Meer over schouderklachten
- Duizeligheid bij nekbewegingen: na uitsluiting van andere oorzaken.
Het doel is altijd: bewegingsvrijheid verbeteren, pijn verminderen en normale functies herstellen.
Behandelmogelijkheden
Een traject start met intake en onderzoek: klachten, voorgeschiedenis en testen van gewrichten en spieren. Technieken binnen de manuele therapie:
- Mobilisaties: rustige, herhaalde bewegingen om de beweeglijkheid te vergroten.
- Manipulaties: een korte, snelle beweging in een gewricht; soms hoor je een ‘plop’ door drukverandering. Dit wordt meestal niet als pijnlijk ervaren.
Het doel: gewrichten soepeler laten bewegen, pijn verminderen en functie verbeteren. Bij sommige mensen treedt dit snel op, bij anderen bouwt het geleidelijk op in dagen tot weken.
De beroepsvereniging NVMT (Nederlandse Vereniging voor Manuele Therapie) benadrukt dat manuele therapie vrijwel altijd onderdeel is van een breder behandelplan, waarin ook oefentherapie, advies en training een belangrijke rol spelen.
Alternatieven en aanvullende therapieën
Een behandelplan wordt altijd afgestemd op jouw situatie. Dat kan bestaan uit manuele therapie, maar ook uit andere effectieve methoden zoals triggerpointtherapie (bijvoorbeeld met dry needling of fricties), mobiliserende oefentherapie en educatie of houdingsadvies. Deze behandelvormen vullen elkaar vaak goed aan en zorgen samen voor een compleet herstel. Zo wordt er altijd gekeken naar de beste aanpak voor jouw situatie, met hetzelfde doel: minder pijn, soepeler bewegen en duurzaam resultaat.
Adviezen voor zelfzorg en preventie
Naast de behandeling in de praktijk krijg je vaak adviezen mee voor thuis. Voorbeelden zijn:
- Blijf bewegen: regelmatig en gevarieerd.
- Gerichte oefeningen: mobiliteit en stabiliteit opbouwend, passend bij jouw klacht.
- Houdingsaanpassingen: ergonomie en dagelijkse gewoonten optimaliseren.
- Voorkom overbelasting: geleidelijke opbouw van belasting.
Deze aanpak draagt bij aan een duurzaam resultaat en verkleint de kans op terugkerende klachten.
Wanneer naar de fysiotherapeut?
Maak een afspraak als je:
- al weken rug- of nekklachten hebt die niet vanzelf afnemen,
- pijn ervaart bij bewegen of duidelijke bewegingsbeperking voelt,
- regelmatig terugkerende klachten hebt,
- hoofdpijn of duizeligheid ervaart waarbij de nek mogelijk betrokken is,
- merkt dat klachten werk, sport of dagelijks functioneren beperken.
Bronnen:
- KNGF-richtlijnen Nekpijn en Lage rugpijn
- KNGF-richtlijn Hoofdpijn
- Cochrane reviews over manuele therapie bij nek- en rugpijn
- NICE guidelines Musculoskeletal pain
- Nederlandse Vereniging voor Manuele Therapie (NVMT)
Veel gestelde vragen
Wat doet een manueel therapeut?
Een manueel therapeut onderzoekt en behandelt gewrichten die minder goed bewegen. Dit gebeurt met mobilisaties of manipulaties, met als doel: soepeler bewegen, minder pijn en beter functioneren.
Is manuele therapie bewezen effectief?
Ja. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat manuele therapie bij onder andere nekpijn, lage rugpijn en hoofdpijn vanuit de nek klachten kan verminderen, vooral in combinatie met oefeningen en educatie.
Doet manuele therapie pijn of is “kraken” schadelijk?
Mobilisaties zijn rustig. Bij een manipulatie hoor je soms een kort “plopje” door drukverandering in het gewricht. Dit is meestal niet pijnlijk en bij correct uitvoeren veilig.
Hoeveel behandelingen zijn meestal nodig?
Dat verschilt per persoon en klacht. Vaak merk je binnen enkele sessies effect, zeker wanneer manuele therapie wordt gecombineerd met aanvullende technieken zoals dry needling of dwarse fricties. De duur van het traject hangt af van de ernst en het herstelverloop.
Wat is het verschil tussen manuele therapie en fysiotherapie?
Manuele therapie is een specialisatie binnen de fysiotherapie. Waar fysiotherapie zich richt op de kwaliteit van spieren, belastbaarheid en oefenen, richt manuele therapie zich specifiek op gewrichten en houding. Vaak worden beide gecombineerd.
Zijn er alternatieven voor manuele therapie?
Ja. Soms worden ook andere behandelingen ingezet, zoals triggerpointtherapie, mobiliserende oefentherapie of educatie. Het doel blijft altijd: minder pijn en beter bewegen.
Wordt manuele therapie vergoed?
Ja, mits je aanvullend verzekerd bent voor fysiotherapie. De vergoeding verschilt per zorgverzekering.